Home›Forums›Genealogie›Gezocht: voorouders Elisabeth van Brecht
-
AuthorPosts
-
mr P.J. SchultheissGuest
Geachte lezer,
Ik ben op zoek naar nadere gegevens over, en voorouders van, Elisabeth van Brecht.
Zij was getrouwd met Cornelius Costius (Kost), geboren ca. 1615 te Arnhem en overleden 1678 te Helmond waar hij toen predikant was.
Elisabeth was eerder gehuwd met de eerste secretaris van het Hof van Bohemen en zou een adellijke dame zijn geweest. Dit volgens J.G. Kist in de Nederlandsche Leeuw XXXIII (1915), nr. 3, kolom 349. Helaas noemt Kist noch de naam van die eerste secretaris, noch zijn bronnen.
Mevrouw dra Nadine Akkerman, die op 18 november a.s. aan de VU hoopt te promoveren op haar onderzoek naar ‘The Letters of A Stuart Princess: The Correspondence of Elizabeth Stuart, Electress Palatine of the Rhine, and Queen of Bohemia’ (1), vond voor mij een aantal namen van heren die deze functie bekleedden (aannemende dat het moet gaan om een secretaris die dienst deed in de jaren 1620-1630): ‘In de jaren 1620 had Frederick V de volgende secretarissen in dienst: Mr. Hugnes, Bouchel, en Bringel. Ze waren verantwoordelijk voor de Franse correspondentie. Helaas is er nog niet veel bekend over deze mannen, zelfs hun voornamen niet. Ludwig Camerarius begon ook als
secretaris en was verantwoordelijk voor de Latijnse correspondentie. En dan is er nog een Dieterich Erckenbrecht die stierf in 1642’.Aangezien Ludwig Camararius (1573-1651) gehuwd was met Anna Maria Modesta Pastoir en overigens overleed na geboorte van de kinderen van Cornelius en Elisabeth, laat ik hem buiten beschouwing (2). Ik eerste instantie probeer ik daarom meer te achterhalen over Dieterich Erckenbrecht. Deze Dieterich is in de genealogie van de familie Erckenbrecht (3) niet te vinden en navraag bij die familie leert dat zij hem ook niet kennen. Ook verder kan ik hem nergens vinden (4) en zeker geen verbinding met Elisabeth van Brecht.
Cornelius Costius en zijn huisvrouw Elisabeth kregen in ieder geval drie kinderen:
Johannes Costius, geboren te Almen (bij Zutphen) in 1644 en overleden te ‘s-Gravenhage in 1691 (hij werd net als zijn vader predikant en stond, wederom evenals zijn vader (5), niet bepaald goed aangeschreven);
Judith Costius, schrijfster van een pamflet getiteld ‘Troost ter begraaffenisse op het zalige overlyden van Maria Stuart’ (‘s-Gravenhage 1695); en
Anna Elisabeth, geboren in 1645 (of 1643) en overleden in 1719.Anna zou wegens de gedurige vechterijen harer ouders het huis verlaten hebben en op 1 februari 1674 ten huize van Baron Quadt tot Wickerath, heer van Hemert, te Wichrat hebben gewoond.
Net als haar zuster Judith schreef zij ook gedichten. Het enige, echter, dat van haar hand bekend is, is een inscriptie ‘Almagtig Godt, en Heer Dit alleen ik begeer Dat alles wat ik leer Mag strecken tot Uw Eer’ in een exemplaar van Willem d’Orvilles ‘Geestelyke klaag-liederen en gesangen'(6).
Zij trouwde in 1684 met Joachim Burchard(us), later rector van de Latijnse school van Brielle. De ouders van deze Joachim, lijkt het, waren Philippus Burchard en Susanna Maria d’Orville. En de grootvader van Susanna Maria d’Orville was, naar het lijkt, de bovengenoemde Ludwig Camararius!
Maar: van de ouders van Elisabeth van Brecht dus geen enkel spoor! Enig “googelen” lever weliswaar dames met deze naam op (onder meer als echtgenote van een Christophe Speckouwers en als dochter van Mercelis van Brecht uit ‘s-Hertogenbosch), maar niets dat leidt naar kringen rond het hof van de ‘winterkoning’ Friederich V (van de Pfalz) van Bohemen.
Ik hoop dat iemand mij verder kan helpen en bijvoorbeeld weet waarop Kist zijn stelling in bovengenoemd artikel baseerde. Als wij Elisabeths eerdere huwelijk kennen, dan is wellicht haar geboorteplaats te achterhalen. En daarmee haar doop en ouders.
Mijn dank voor welke nadere informatie dan ook!
Met vriendelijke groet,
Jan Schultheiss(1) zie http://www.huizingainstituut.nl/archive/2008/10/28/Promotie_Nadine_Akkerman_(VU)
(2) Het huwelijk tussen Cornelius en Elisabeth is nergens in DTB te vinden. Het vond wellicht plaats in Dorth of Almen in de tijd dat Cornelius daar predikant was. Helaas was hij een slecht administrateur: precies voor de periode dat hij daar als hervormd predikant stond, ontbreken de DTB…
(3) Marieluise Erckenbrecht, Chronik der Familie Erckenbrecht (Göttingen 2005) op http://www.erckenbrecht.de/chronik/chronik.pdf Deze familie heeft ovetigens wel weer takken in de Pfalz (Heidelberg, Hanau) waar ook de Burchards en Camararii verwantschappen hebben liggen.
(4) Ik vond enkel een verwijzing naar hem, met de voornaam Diederik, in Dr Johannes Pieter Arend, Algemeene geschiedenis des vaderlands, van de vroegste tijden tot op heden, Derde deel: van het jaar 1581 tot 1793, Derde stuk (Amsterdam 1860), 493
(5) Cornelius was de zoon van Johan Cost, een leraar aan de Latijnse school te Arnhem, en Judith Elbergs. Hij (Cornelis Cost Johansz.) verkreeg in 1632 van de raad van Arnhem een beurs om te gaan studeren (A.J. van der Ven, Een Arnhemsche studiebeurs, Bijlage 3 – Naamlijst studiebeurzen bestemd voor studenten in artibus hebben genoten, Gelre 1927 [XXX], 58). Hij was predikant op Huis Dorth bij Zutphen in 1641 en te Almen (ook bij Zutphen) in 1642. Vertrok in 1648 naar Helmond. Zie ook A.M. Frenken, Helmond in het verleden, Helmond 1928 (nadruk 1975), 127-132.
(6) Annelies de Jeu, ’t spoor der dichteressen: netwerken en publicatiemogelijkheden van schrijvende vrouwen in de Republiek (1600-1750) (Hilversum: Uitgeverij Verloren, 2000), 126-127 en E. Stronks, Stochten of schitteren. De poezie van zeventiende-eeuwse gereformeerde predikanten (Houten 1996), 104-105.mr P.J. SchultheissGuestIk heb ook getracht te bezien of wellicht Elisabeth van Brecht gelieerd zou kunnen zijn aan de Bossche familie met die naam.
Op 17 december 1607 werd te ‘s-Hertogenbosch in de St. Jan een Elisabeth van Brecht gedoopt als dochter van Abraham van Brecht en Margriet van Dael (?). Abraham zou een jonker zijn geweest (en Kist verwijst in Nederlandsche Leeuw 1938, kolom 308, naar Elisabeth met het predicaat jonkvrouwe).
Echter ….: afgezien van het feit dat ik nog geen verdere gegevens over deze Elisabeth heb gevonden, en dus met name niet haar eerste huwelijk met een secretaris van het Hof van Bohemen, lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk dat dit de door mij gezochte Elisabeth is.
Zij werd namelijk rooms-katholiek gedoopt hetgeen mij toch een behoorlijk obstakel lijkt om zo’n 33 jaar later met een hervormd predikant in het huwelijk te treden (een predikant nota bene die onder begeleiding van de gewapende macht in 1648 de -overigens blijkbaar nogal vervallen- pastorie van Helmond betrok…). En ook ging ik er eigenlijk een beetje van uit dat Kist met zijn verwijzing naar het ‘Hof van Bohemen’ eigenlijk doelde op het hof van de zogenaamde Winterkoning, Friedrich V van de Pfalz. Deze was van november 1619 tot zijn vlucht naar Nederland na het verliezen van de slag op de Witte Berg bij Praag op 8 november 1620 immers koning van dit land. En een zeer hervormd koning bovendien, zodat ik er voetstoots van uit ging dat Elisabeth van Brecht met een eveneens hervormd secretaris getrouwd moet zijn geweest.
Tot slot is de Bossche Elisabeth van Brecht ook nog eens zo’n acht jaar ouder dan Cornelius Costius, in die tijd ook al niet zo heel gebruikelijk.
Maar … een wisseling van geloof behoort natuurlijk tot de mogelijkheden, dus ik probeer alle aanknopingspunten te onderzoeken. En ben daarbij dankbaar voor iedere hulp die ik daarbij verkrijg!
R.J. van der MaalGuestIn het Jaarboek CBG 1992, p. 128 wordt een Dietrich Erkenbrecht vermeldt, Amtmann, “conseiller de Madale la Régente” (Catharina Belgica, graving van Hanau, prinses van Oranje), begr. N.-Hanau 31 jan. 1656, wedr. van Marie Fran,cois, tr. N.-Hanau 21 febr. 1639 Marie Toussaint, geb. Heidelberg 20 juli 1608, begr. 10 mei 1676, dr. van Paul Toussaint en Anne d’Orville.
Mogelijk betreft het hier een andere Dietrich, gezien het afwijkende sterfjaar (1656 i.p.v. 1642). Mocht 1642 een foutief sterfjaar zijn, dan valt deze persoon ook af als eerste echtgenoot van Elisabeth van Brecht vanwege onverenigbaarheid met de geboortedata van de kinderen Costius-van Brecht.
De naam D’Orville noemt u ook in verband met Judith Costius en de familie Burchard.Zie voor de familie Erkenbrecht in Hanau ook de publicatie Genealogische Nachrichten über einige der ältesten Familien der Neustadt Hanau, door Dr. A. von den Velden, Weimar 1901.
mr P.J. SchultheissGuestIk stuur nog maar even een reactie op mijn eigen, eerdere reactie hierboven. Dit in de hoop dat wellicht een lezer aanknopingspunten ziet en mij verder op weg kan helpen.
Ik ben namelijk nog wat verder aan het zoeken naar nadere gegevens omtrent de Elisabeth die op 17 december 1607 in de St. Jan te ‘s-Hertogenbosch werd gedoopt als dochter van Abraham Coenraetsz. van Brecht en Margriet van Dael (getuigen een Goijaert van Erp en een heer of mevrouw Pijnappels [de moeder van Margriet was een Pijnappel]).
In de Nederl. Leeuw, jrg. L (1932), kol. 86-89 en 120/121, en jrg. LI (1933), kol. 358 vindt men nadere gegevens over Abraham van Brecht en zijn nakomelingen, maar gek genoeg wordt Elisabeth nergens genoemd. Wat mij echter wel opviel is dat naar het lijkt Abraham, nadat hij naar Nijmegen was verhuisd, daar kinderen hervormd liet dopen. Blijkbaar was er sprake van een verandering van religie in de jaren daarvoor. En wat mij tevens opviel is dat in een der artikelen wordt verwezen naar ‘de generaal-majoor J.G. Kist, [die] zoo vriendelijk [was] uit zijn aanteekeningen de volgende te verstrekken: Gedoopt in St. Jan, ‘s Hertogenbosch: 18 Dec. 1602 Anna, dr. van Abraham Coenraetsz. van Brecht …’. Dit laatste lijkt er op de duiden dat Kist ook deze familie Brecht in zijn onderzoekingen betrok. Dit is interessant aangezien dit dezelfde Kist is als de bron voor de bewering dat de Elisabeth van Brecht die met Cornelius Costius was getrouwd, eerder gehuwd was met de eerste secretaris van het Hof van Bohemen en een adellijke dame (jonkvrouwe) zou zijn geweest.
Is het dan misschien toch deze Elisbeth van Brecht, geboren in 1607, die trouwde met Cornelius?
Ik hoop de aantekeningen van Kist in het CBG te kunnen achterhalen en zo wellicht een bevestiging van deze filiatie te vinden. Ik geloof namelijk dat Kist mede naar Costius en Van Brecht naspeuringen deed in verband met voorouderschap via de familie Royaards: op 15 mei 1784 trouwde ene Syburg Henrica Royaards (1758-1829) een Ds. Joost Gerard Kist (1756-1815). Deze Syburg was een dochter van Dr. Albertus Royaards (1720-1761) en Geertruy van Coeverden (1721-1804), welke Albertus weer een zoon was van Gisbertus Royaards (1666-1733) en Susanna Maria Burchard (1664-1755). Laatstgenoemde was weer een dochter van Joachim Burchard(us) en Anna Elisabeth Cost(ius). (NP, 50e Jrg 1964, 367, 374). Vandaar.
Wellicht dat een van de lezers van deze webpagina een lichtje opgaat en bekend is met de naspeuringen van Kist? Ik hoop het oprecht: wegens drukke werkzaamheden zal het mij vooralsnog helaas niet mogelijk zijn het GBG te bezoeken.
Dank, daarom, voor geboden hulp of informatie!
Jan Schultheiss
Jan SchultheissGuestHelaas is de afkomst van Elisabeth van Brecht nog immer niet duidelijk, althans niet voor mij.
Wel wees de heer Hans van Bragt mij nog op het huewlijk van ene Elsken van Brecht met Wilhem Siberen op 4 oktober 1629 te Nijmegen (Huwelijksregister Nederduits-Gereformeerde gemeente Nijmegen RBS 1173/102; eerste afkondiging 20 september van datzelfde jaar). De bruidegom was een weduwnaar, en zij j.d. van Nijmegen, eiden wonende te Nijmegen. Als getuigen worden genoemd doctor Jordaen met zijn vrouw en ene Mathijs Moelaren (?).
Dit zou zeer wel de in 1607 in de St. Jan te ‘s-Hertogenbosch als dochter van Abraham Coenraetsz. van Brecht en Margriet van Dael gedoopte Elisabeth kunnen zijn; haar ouders komen later immers in Nijmegen terecht en nemen daar blijkbaar het Nederduits-Gereformeerde geloof aan.
Maar het lijkt dan toch niet waarschijnlijk dat zij de Elisbeth van Brecht is die later, omstreeks 1642, huwde met Cornelius Costius .
De naam Wilhem Siberen klinkt niet als de naam van een secretaris van het Hof van Bohemen (en wat zou die in Nijmegen te zoeken hebben?). Nog afgezien van het feit – realiseer ik mij mu – dat ware dit “mijn” Elisabeth, ze met haar geboorte in 1607 toch wel tamelijk oud zou zijn geweest bij de geboorte van haar kinderen Johannes, Judith em Anna Elisabeth in respectievelijk 1644, onbekend en 1645 (of 1643), namelijk rond de 37.
Dus ook weer een doodlopend spoor, niettegenstaande de ontegenzeggelijke jonkvrouwelijke stand van deze mevrouw Van Brecht.
Ik hoop nog steeds dat een van de lezers tot beter speurwerk in staat is en dank voor iedere nadere inlichting, hoe futiel op het eerste gezicht wellicht ook.
-
AuthorPosts