De Nederlandsche Leeuw, jaargang 19 (1901)

21 22 Het slot is gebouwd omstreeks 1440 door Willem, den eersten Heer van Schagen, zoon van Hertog Albreeht, Graaf van Holland en Zeeland, en was â??omzingelt â??met groote boomen en boomgaarden, kruid- en moes â??thuin. 't was ook zeer sterk, zoodat 't wel een kasteel â??gelijkt, niet alleen omdat het zwaar en dik van muuragie â??is, maar 'tis ook rondom uyt een vijver opgetoogen en â?? waartoe men ook niet konde genaken dan door twee â??groote sterke Poorten, de voorpoorte was een zeer groote â??en sterke Poorte, staande aan het marktvelt, zeer curieus, â??op een uytsteekende wijze gemaakt, na de konst, zeer â??verheven in de hoogte, huisgewijzegedaktmetschaalien, â??zierlijk van voren gegevelt, en klein Toorentje spids ge â??wijs daar boven, was ook zeer bequaam tot een wooning, â??om de voorwagt daarin te houden, gelijk ook de Rent â??meester van de Heer van Schagen, aldaar zijn comptoir â??en verblijf ophielt, ter regter zijde was een ronde steenen â??Tooren, hoog wel 50 voeten, als men door deze poorte â??ging kwam men op een ruim plein, over de Vijver langs â??een gemaakte brug gaande, zoo was de Binnenpoort, met â??een opgehaalde Valbrug bewaart en deze binnenpoorte â??was even zoo sterk en wel gemaakt als de eerste Poorte, â??met dat onderscheit, dat hij zoo hoog niet was maar met â??een zwaare vierkante muur opgemetzelt en boven spits â??gewijs met Leyen gedekt zoo ter regter als ter slinker â??zijde binnenwaart, met vierkante Toorens met haare spitze â??hooger dan de Poorte, voor aan de Poorte om over het â??Plein en na de voorpoorte uyt te zien, want daar waren â??twee groote glas vensteren beschermt met dikke ijzeren â??beschutzeis, die uitwendig stonden en't gezigt kwamen te â??beletten, en bovendien was er nog een dakvenster daar â??alles door konde gezien worden en door deze Poorte â??zijnde, gink men aan de linkerzijde onder de boven â??wooninge door een Galderije tot in de woninge, Zalette â??ende vertrekken van dit Hoog-adelijke Huys . . . .' enz. â??De poorten werden door den Heer Georgië Cats af â??gebroken en een houten poort daarvoor in de plaats gesteld. â??Ook is er een Schutters-Doele geweest, een fraai Gast â??huys en vijf brave Herbergen voor de Reizende man, n.1. â??de Moriaan, de roode Leeuw, de Wildeman, t Lands â??Welvaren en de Schagerroos. â??In 1402 is Schagen geprevelizeert met een vreie week â??en jaarmarkt en in 1415 met Stads regten en Vrijheden.' De kerk te Schagen schijnt naar alle omstandigheden gebouwd te zijn omstreeks het jaar 1460 en was 160 voeten lang en 80 voeten breed. De Toren was hoog tot aan het vierkant 100 voeten en de spits, gemaakt in 1619, vijftig voeten. Het Choorhek werd aangebracht in 1630 en de fraaie preekstoel in 1660. In de kerk hingen vroeger verschillende borden, o.a. op Pastoor Sijbrand, die om religie-kwesties den 30 Mei 1570 te 's Gravenhage werd verbrand. Het graf van de Edele Heeren van Schagen was voor­ zien van eene tombe, waarop de wapens van Scagen ' Scengen Maalstede Rommerswaal met de volgende opnoeming van begraven personen : â??Hier leggen begraven den Edelen welgeboren Heer â??Willem van Schagen, Vrijheer van Schagen, Barsin â??gerhorn, Haringhuizen en tot Burghorn, zoon Heer â??Johans van Schagen, Ridders, Vrijheer tot Schagen, â??Barsingerhorn, Haringhuizen en tot Burghorn, En van â??Vrouwe Catharina van Scengen, Dogter van Heer â??Lodewijk van Scengen, mede Ridder, welke zoon was â??mede Heer Johans van Schagen, Ridders, en van Vrouwe â??Hectoria van der Maalstede, welke zoon was Heer â??Willem van Schagen, mede Ridders, Heere der voor­ schreven Heerlijkheden, Raad en Kamerling der Her â??toogen van Beieren en Bourgondien, En van Vrouwe â??Johanna van Hodenpijl, die onder deze verheevene â??tombe begraven liggen. En sterf dezen Heer Willem â??Anno 1548 op S. Thomas dag'. (1) Van eene andere zerk met de wapens Bronkhorst Ruigrok van Werffue Moermont Kijfhoek leest men: â??Hier leyd begraven Vrouwe Elisabeth van Bronkhorst, â??Vrouwe tot Schagen, Huisvrouwe Heer Willems voor­ schreven, Dogter was Heer Joost van Bronkhorst mede â??Ridder, Heer tot Bleyswyk, en van Vrouwe Ida Ruigrok â??van den Werffue en storf deze Vrouwe Elisabeth Anno â??1592 op St. Thomas-Dag'. Ook vindt men: â??Hier leggen begraven haar Edelen Juffrouwen Catha- â??rina van Schagen en Juffrouw Margareta van Schagen, â??Dogteren Heer Aalbregts van Schagen, Heere tot Burg â??horn, en van Vrouwe Theodora van Duivenvoorde, dewelke â??gestorven zijn, Catharina Anno 1614 en Margaretha â??Anno 1615'. De wapens zijn : Schagen Duivenvooorden Assendelft Scharpenzeel Bronkhorst Reness e Nassauw en Haaften Zuilen van Nivelt. Nog leest men : â??1618. Den 18 Februarij is gestorven den Edelen eu â??Welgeboren Heer, Heer Joan, Heer van Schagen etc, â??nadat hij 49 jaren wijzelijk geregeert hadde, oud wezende â??73 jaren, ende Vrouwe Anna van Assendelft zijn E ge â??maal, starf den 12 November 1630 oud wezende 83 jaren'. De eerste Heer van Schagen was Willem, natuurlijke zoon van Hertog Aalbregt van Beyeren, Grave van Hol­ land, gewonnen bij Maria van Bronchorst. Willem huwde eerst met Alijt van Hodenpijl, dogter van Jan Hodenpijl, ridder, en van N. van der Made en huwde daarna met Maria van Polanen. Bij zijn eerste vrouw verwekte hij Albert, ridder geslagen door den Hertog Karei van Bour­ gondien, in den oorlog van Luyk Ao. 1467. Hij voerde het wapen van Hodenpijl met het wapen van Beyeren, Henegouwen, Holland en stierf 1481. Hij was gehuwd met Adriana van Nienrode, dr van Gijsbert van Nienrode van Velzen en Geertrui Uttenham, waaruit Josina van Schagen, gehuwd met Wouter van Egmondt. De voornaam Alijt voor de Vrouwe van Hodenpijl is foutief, en in de familiepapieren heet zij dan ook Johanna, blijkende ook uit het volgende: â??Die Ed. ende geboortige H. Albert, Heer tot Schagen, â??rid. geeft over de tienden van Sevenhusen in Noort- (1) Volgens een handschrift van Alkemade en van der Schelling luidt het opschrift op de zerk: â??Hier leyt begraven den Edelen Welgeboren Heer 'Willem van Schngen, Vrijheer tot Schagen, Barsin­ gerhorn, Haringhuysen, en tot Burghorn, &c. en Vrouwe Catharine van Schengen, Dogter van heer Lodewijk van Schengen, Ridder, zijne huysvrouwe. Heer Willem sterf op S. Thomasdag A° 1548, Vrouw Catharina sterft ' B. v. B.