271
272
geheel waren verdwenen. Hier is uiteraard de vernieling
niet zoo erg als bij rotting van het papier, want als
zulk een knaagspoor door den naam Cornelis of Glden
barnevelt gaat, en eenige letters verwoest, is het nog
wel mogelijk om uit te maken, dat die namen er indertijd
zijn neergeschreven. Ook hier, evenals in allo andere
registers, die ik in drie dagen raadpleegde, waren echter
bruine plekken of gedeelten, waarvan de inkt totaal
verdwenen scheen. Dat het overigens volstrekt niet te
boud gesproken was, om op grond van die ervaring te
constateeren, dat het gansche genealogische gedeelte van
het archief in deplorabelen toestand verkeert, bewijst
het artikel van den Heer Wijnaendts van Resandt in
Maandblad n° 6 van dit jaar. Deze heer, die het archief
veelvuldig raadpleegde en door zijn talrijke publicaties
veel heeft kunnen redden â?? al zullen de officieele acten,
welke ten grondslag lagen aan zijn artikelen in vele
gevallen al vergaan zijnâ??, beschrijft daar ter plaatse,
hoè hij eigenlijk degene was, die den Landsarchivaris
op den vaak genoemden toestand wees, en hoe toen
ter tijde de randen van alle bladzijden geheel vergaan
bleken te zijn, terwijl het middengedeelte goed bewaard
was gebleven en hoe vervolgens Dr. de Haan (het
initiatief ging dus niet van dezen heer uit) al de verÂ
waarloosde boeken heeft doen schoonmaken, alle aanÂ
getaste en vernietigde bladzijden stuk voor stuk heeft
doen herstellen door ze met doorzichtig papier langs
de beschadigde randen te beplakken. Welnu, onder de
door mij geraadpleegde registers was er geen met
beplakte randen of op andere wijze gerestaureerd, terwijl
daarin juist het middenstuk was weggerot en de buitenÂ
bladen goed bewaard wareu gebleven. Hieruit valt dus
in de eerste plaats te concludeeren, dat de heer Wijnaendts
weer geheel .andere., registers â??raadpleegde- dan- ik*,-dat
men dus veilig kan aannemen, dat alle registers er
even treurig aan toe zijn en verder â?? waarop het juist
aankomt â?? dat er na de schoonmaak, welke op instigatie
van den heer Wijnaendts werd gehouden, niet meer
uitgekeken is naar die registers. Waren zij op gezette
tijden uitgeklopt, nagekeken, had de archivaris er toe
kunnen besluiten om de gedeelten, welke den ondergang
het meest nabij kwamen, geleidelijk te laten copieeren,
dan was nog veel bewaart gebleven, wat nu radicaal
verloren is. N'en déplaise de optimistische beschouwing
van Dr. de Haan handhaaf ik dus volkomen mijn beÂ
wering,' dat het hemeltergend is, zoo schandelijk als
het met het oud-archief te Weltevreden is gesteld.
Het rottingsproces, op de griffie van den Raad van
Justitie aangevangen, gaat in het archiefgebouw gestadig
voort, totdat alleen nog de botten, in casu de
banden, zijn overgebleven. En om dit nog zoolang
mogelijk tegen te gaan, schreef ik mijn artikel en dienen
die registers spoedigst naar den Haag te komen.
Dat het overschot hier te lande veel meer geraaad
pleegd zal worden dan in Indië, dat het restant der
registers hier te lande dus veel productiever zal worden,
is zeer zeker ook een gegronde reden om ze naar
Holland over te brengen, maar dit is een andere kwestie
dan de door mij aangeroerde. Ging het hierom alleen,
dan zou ik mij nog kunnen begrijpen, dat Dr. de Haan
tegen dat overbrengen bezwaren had, nu het voor de
registers echter gaat over de kwestie â??to be or not to be',
mag ZEd. zich m. i. tegen dat transport niet verzetten en
doet hij dit toch, dan ben ik zoo vrij om het gevoel van
Dr. de Haan voor genealogische onderzoekingen als apenÂ
liefde te kwalificeeren. Overigens zou ik op dat gevoel van
den Landsarchivaris voor de genealogische wetenschap
(ik heb het alleen over dit nog veel geminachte onderÂ
deel der wetenschap) heel wat kunnen afdingen en nog
wel het een en ander kunnen bijbrengen, waaruit het
tegendeel blijkt, maar daarover gaat het nu niet. Het
gaat om het behoud van de oude registers met hunnen
onschatbaren inhoud en daarvoor zal ik blijven strijden,
overtuigd als ik ben, dat het een goeden strijd geldt.
En al zal er nog wel heel wat water door de diverse
oceanen en zeeën gaan,' voordat het schip met de
oude registers daar over heen zal stevenen, als ons
Genootschap mij blijft steunen, dan twijfel ik niet of
de strijd zal gewonnen worden.
Moge dit oogenblik spoediger aanbreken dan zich
thans laat aanzien.
Indisch e Archieven .
Waar door de artikelen van de Heeren Bloys van
Treslong Prins en Wynaendts van Resandt in de nummers
van April en Mei zoomede door dat van den LandsarÂ
chivaris Dr. de Haan in het vorig nummer van dit
Maandblad het genealogisch gedeelte van Indië's Oud
Archief zich in de algemeene belangstelling mag verÂ
heugen, meenden wij goed te doen door ook aan ons
geaebt medelid den gep. Luit.-Kol. v. h. O.-I. Leger
Ph. F. L. C. Lach de Bère, die in verschillende Indische
archieven met onvolprezen ijver heeft gewerkt en hierÂ
door een schat van gegevens voor verloren gaan heeft
bewaard, te verzoeken zijne ervaringen op dit gebied
mede te deelen.
De Heer Lach de Bère was zoo vriendelijk aan ons '�
verzoek gevolg te geven en deelde ons het volgende mede:
In mijn bezit is een particulier schrijven van een oudÂ
lid van den Raad van Justitie te Soerabaia, die in 1893
in opdracht van den President aldaar een onderzoek
moest instellen. Woordelijk komt daarin voor:
â??Mijne onderzoekingen hebben zich in Soerabaia niet
â??verder kunnen uitstrekken dan tot ongeveer het jaar
â??1789. De meer dan treurige toestand waarin de Re
â??geering de voor de afstamming der verschillende familiën
â??meest gewichtige papieren hier laat bewaren, heeft
â??eene collectie stof en vergane brokjes papier doen
â??ontstaan, waaruit met moeite gewichtige documenten
â??zijn te construeeren. De doop- en rmwelijksregisters
â??der Protestanten en Katholieken zijn zoo wat geheel
â??opgegeten door kakkerlakken, tokès en ander gedierte,
â??dat een vrolijk festijn houdt op de gedenkteekenen
â??van vroegere geslachten. En toch is volgens de wetten
â??dierzelfde Regeering een bewijs voor de afstamming
â??nergens anders uit te putten dan uit diezelfde papieren,
â??â?¢waarover dergelijke insecten de wachters zijn geworden.
â??Denk niet dat de kasten, waarin de oude papieren
â??bewaard worden een-slot bezitten â??een houten ronde
â??tafel is gemakkelijker van de openvallende deuren weg
â??te schuiven, dan dat een sleutel in het verdwenen slot
â??kan worden omgedraaid'. â??
Nu zijn kakkerlakken en tokès !) wel geen papiervreters,
men kan zich echter voorstellen hoe schadelijk hunne
!) Een in Indië welbekende hagadissoort.