143
144
bijgehouden, ressorteerden. Zoo vond ik in 1900 op de
griffie van den Raad van Justitie te Makassar de doop-,
trouw- en begraafregisters van deze plaats, ik heb uitÂ
treksels daaruit 'gepubliceerd in de Wapenheraut 1900
en 1901 en in dit Maandblad 1901 en 1902. In 1903
op Batavia terugkomende, vond ik dit soort registers
dan ook op de griffie van het gelijknamig college aldaar
(in de z g. benedenstad gelegen = oud-Batavia). Die
boeken, op den zolder van het gebouw bewaard wordende,
verkeerden in een deerlijken staat, in tegenstelling met
die van Makassar, welke hoewel geleden hebbende, zeer
goed bruikbaar waren. Te Batavia waren de randen
van de bladzijden dezer boeken tot een vaste papachtige
massa samengedrukt, in die pap bewogen zich tal van
witte wurmpjes, met een bot voorwerp heb ik toen â??
gezeten op den gloeienden zolder van dit gebouw op
een enkele daar staande stoel (tafel was er niet), die
bladen zeer voorzichtig stuk voor stuk los gemaakt,
waarbij de randen van alle bladzijden geheel vergaan
bleken te zijn, van het midden gedeelte der bladen
was het geschrevene echter goed bewaard gebleven en
goed leesbaar. Ik ben toen onmiddellijk gegaan naar
den toenmaligen Landsarchivaris, die zijn archief en
bureau te Weltevreden had, den heer Mr. J. A. van
der Chijs, en heb hem mededeeling van mijn bevinding geÂ
daan. Deze heelt dit daarop aan de Regeering te BuitenÂ
zorg bericht, en daarna is in 1904 â?? conform mijn den heer
van der Chijs gedaan voorstel â?? de geheele voorraad
oude kerkelijke registers van den Raad van Justitie te
Batavia overgebracht naar het Landsarchief te WelÂ
tevreden. Intusschen was de heer van der Chijs overÂ
leden en geschiedde die overbrenging onder den tegen
woordigen landsarchivaris Dr. F. de Haan. Deze heeft
toen al die verwaarloosde boeken doen schoonmaken,
alle aangetaste en vernietigde bladzijden stuk voor stuk
doen herstellen door ze met doorzichtig papier langs
de beschadigde randen te beplakken. In veel beteren
toestand trof ik ze dus aan, toen ik in 1909 opnieuw
het Landsarchief daar bezocht, doch ze hadden intusschen
reeds zooveel geleden, dat geheele pagina's soms onleesÂ
baar waren en het kan best zijn, dat in den tijd van
den heer Prins het bederf in het papier zich heeft
voortgezet.
Tengevolge van de bemoeiingen van Dr. de Haan
zijn intusschen ook alle andere doop-, trouw- en begraafÂ
registers van geheel Indië, berustende op de griffies van
de andere Raden van Justitie, tusschen 1904 en 1909 geÂ
deponeerd geworden op het Landsarchief te Weltevreden.
Conform het voorstel van den heer Prins lijkt het
mij dat overbrenging van al die boeken naar het
Rijksarchief te 's-Gravenhage aanbeveling verdient, èn
om verdere vernietiging te voorkomen èn om het nut
dat men er hier te lande van zal hebben, want met
den heer Prins en ondergeteekende, is ons mede-lid, de
secretaris van het Dep. van B.B. de heer J. de Groot,
bij'mijn weten 'de 'eenige van alle duizenden Europeanen
in Indië, die in mijn tijd aldaar die' boeken heeft
ingezien.
Daarbij moet echter één zaak niet vergeten worden.
Op het Landsarchief berust ook het archief van voorÂ
malige commissarissen van huwelijkszaken te Batavia.
Ieder die in deh Compagniestijd te Batavia huwde,
moest consent hebben van deze commissarissen, in hun
registers werden dus alle huwelijken ingeschreven. Het
was deze bron, welke ik benutte, toen ik mijn artikel
â??Huwelijken te Batavia in den Compagniestijd' vAoor
dit Maandblad schreef. Die boeken verkeerden toen
(1903 en 1904) in vrij goeden toestand, de trouwboeken,
resp. geboienboeken, vangen reeds aan met 1616 (dus
nog vóór de stichting van Batavia), het zou bij even
ttteele overbrenging der kerkelijke trouw- en andere
boeken derhalve ook in de bedoeling moeten liggen de
huwelijksregisters van hooger genoemde commissarissen
alle in die overbrenging te doen begrijpen. ')
Wat op het Landsarchief berust vindt men beschreven
in den â??Inventaris van 's Lands Archief te Batavia'
door Mr. J. A. van der Chijs. Batavia 1882.
Zeer belangrijk is daarvan het notarieele archief
afkomstig van alle notarissen in Nederl. Indië'ih den
Compagniestijd, waaronder tal van nog ongeopende
origineele testamenten 2). Voorts berusten op de Wees
en Boedelkamer te Batavia afschriften van de tesÂ
tamenten van alle te Batavia van af 1621 overleden
Europeanen in registers vereenigd, op den rug waarvan
telkens de jaren vermeld staan, waarin de testamenten
ter Weeskamer werden ingeschreven, hetgeen geschiedde
in het jaar, waarin de testamentmaker overleed.
Tenslotte merk ik nog op, dat als ik mij niet vergis,
tot een overbrenging der kerkelijke registers uit West
Indië reeds besloten is, dan wel dat deze reeds tot
uitvoering is gekomen.
KORTE MEDEDEELINGEN.
Aanvullinge n Wyntgens .
Van den generaal-majoor C. P. J. van Vlierden mocht
ik onderstaande acte ontvangen.
Protocol Wageningen deel 1582â??1596 .
Compareerde op heden onderscrn vuer dem Richter
Ruther en vuer Ghisbert Stephensz. en frederick va
Stralen: schepenê binnen Wageningh:
Eske ter Burgh als volmacht hebben va Alidt Wyntgen
sijn huysfrou, dewelcke volmacht vuer Burgermrn en
Rade der stede Hoorn onder derselver Stadtzegel in
dato XVcXCVj den 3 January gepasseert was, oick als
volmachtig va Hendrick Wyntgens en Trijn Wilhelmss
sijn huijsfrou 3), Ja va Bomond en Elyzabeth ver mathe
sijn huijsfrou en Weyntyen peters weduwe va wijlen
Qhuert Wyntgens als oick volmacht hebben va Ambrosius
va Ommere en ... . (niet ingevuld) va Dele sijn huijsÂ
frou dewelcke volmacht vuer den Drost va Veluwe
ond derselver segel in dato'den 4 de n January 96 ge
passeert was â?? und hefft in der qualite opgedragë en
overgegevene peter Suermont en Barbara (?) va Daet
zeler sijn echte huijsfr. die rechte belffte va vijfften
halven marge landts in den Oszencamp gelegen, waer
va het wederdeel thobehoert ja Suermont daer oest
naest gelandt Ghijsbert Albertss, west Catharinë gast-
*) Vergelijk rnijn opgave daaromtrent in dit Maandblad, jaarg.
1906, k. 61. Hierbij zijn de doop- en begraafregisters niet vermeld.
2) Alleen van de notarissen te Batavia van 1621 tot 1816 zijn op
het Landsarchief reeds 8684 deelen aanwezig, ongerekend die der
andere gewesten.
8) (in margine) Dewelcke volmacht onder der stadtzegel van AmÂ
sterdam in dato den 9e January 96 gepass(eert) (w)as.