169
170
Fig. 2. Zilveren boddrager van Anthonis.
1410. Sch. 3/2.
In de 2da helft der 14da
eeuw zijn de aanwijzingen
van een nationaal symbool
onmiskenbaar. Dan wordt
het randschrift der munt
moneta Brabantie (en dus
niet meer ducis Brabantie),
dat vóór eene halve eeuw
nog sporadisch en slechts
éénmaal in verbinding met
den leeuw voorkomt, regel.
Dan kan er, naarmate het
wapen van den souverein
samengestelder wordt en
do vorstenhuizen elkander
opvolgen, van den leeuw als landssymbool van Brabant
gesproken worden.
De verdere ontwikkeling
daarvan is op de munt stap
voor stap na te gaan. In
1410 zien wij den leeuw een
oogenblik gehelmd verschijÂ
nen , den zoogenaamden
boddrager, waarbij de kop
bedekking 's hertogs eigen
helm is, getuige de Fran
sche lelie als helmteeken.
Fig. 2. Enkele jaren later
draagt hij het wapen van
Philips van St. Pol op de
schoft, beide even eigenÂ
aardige wijzen om de onderhoorigheid van Brabant te
Fig. 3. Zilveren halve cromstert van
Philips van SI. Pol. 1429. Sch. 7/4.
verbeelden. Fig. 3. Nog be
teekenisvoller is eene munt
van Karei den Stoute, waarop
twee naar elkander toegeÂ
wende leeuwen zijn voorgeÂ
steld, die ik voor een aesthe
tische verdubbeling van den
Brabantschen leeuw houd, een
vuurslag in hun midden beÂ
wakend (fig. 4), do eerste aanÂ
duiding van het motief der
schildhouders, waartoe het
Fig. 4 z.iveren dubbel vuurijzer van Brabantsche wapendier in den
Karei den Stoute. 1474. Sch. 6/4. r
tijd van Philips den Schoone
afzakt, wanneer de vuurslag
door 'svorsten wapen verÂ
vangen wordt. Met zeer beÂ
paalde bedoelingen verrijst
het dan weder op de munt
der revolutionaire Staten
van Brabant van het jaar
1584. Fig. 5. Vervolgens
doen kalmer tijden en de
unificatie der Zuid-Neder
landsche munt ons den
weg tusschen de vele naÂ
tionale leeuwen der 17do en
18de eeuw bijster worden,
tot de goudmunt der VerÂ
Fig. 5. Zilveren dubbel Philips schild.
1584. Sch. 1/1.
der drie hertogen, die den naam Jan droegen en elkander onafgeÂ
broken van 1261 tot 1356 volgden, afkomstig zijn.
eenigde Belgische Provinciën van 1790 terecht helpt.
Want deze gouden leeuw heet wel niet meer de
Brabantsche, maar de Belgische leeuw, maar is in
den grond der zaak de Brabantsche, gelijk straks uit
de kleuren van het wapen van het koninkrijk België zal
blijken 2 5).
Ongemerkt is de aandacht van het Brabantsche leeuwÂ
symbool op het Brabantsche wapen, dat is den leeuw
van Jan I op een schild geplaatst of, heraldisch uitÂ
gedrukt, een leeuw van goud op een veld van sabel,
gevallen. Het oudste voorbeeld daarvan, al zijn de
kleuren niet aangegeven, is eene munt uit den tijd van
Fig. 6. Zilveren munt van Johanna.
1387. Sch. 3/2.
het weduwschap van JoÂ
hanna, dus na 1383 geslaÂ
gen en het beste eene andere
WWH»m SSiïtaSLw'ë.tet
wapen der hertogin als dat
van Brabant voor, naast
elkander en bijeen gehouÂ
den door een adelaar, welke
m.i. moeilijk een andere dan
die van het H. Roomsche
Rijk kan zijn, alles met het
randschrift Moneta de BraÂ
bantie. Déze munt geeft dus
in beeldschrift hare bestemÂ
ming duidelijk weder: gangbaar in Brabant, geslagen
onder de regeering van hertogin Johanna als weduwe,
welk land ressorteert onder het Duitsche Rijk, waaraan
men nog de bijzonderheid kan toevoegen, dat Brabant
bij testament aan den Duitschen Keizer, haren zwager,
vermaakt is en dat Philips de Stoute, graaf van VlaanÂ
deren, over dezen muntslag zoo verstoord is geweest,
dat Johanna hem heeft moeten intrekken. Alles samenÂ
genomen is dit muntstuk het beste bewijs van het
landswapen van Brabant26).
De Fransche revolutie heeft met de laatste resten
der middeleeuwen het Brabantsche wapen niet .verÂ
mogen weg te vagen. Niet zoodra zijn in de Zuidelijke
Nederlanden de keizerlijke troepen verdreven, of dat
deel van het voormalig hertogdom, dat van ouds onder
Spanje, later onder Oostenrijk was blijven behooren en
ingelijfd werd bij het koninkrijk der Nederlanden, neemt
als provincie Zuid-Braband het leeuwenwapen weder
aan. De Belgische opstand brengt hierin de eenige verÂ
andering, dat Zuid-Braband met weglating van het
praedicaat Zuid eene provincie van het koninkrijk België
wordt, welke provincie nog heden het Brabantsche
landswapen voert.
Sedert den tijd van Philips den Goede, die meestenÂ
tijds te Brussel resideerde, is Brabant het middelpunt
der Nederlanden, nadat de loop van den 80 jarigen
oorlog het Noordelijk deel een eigen weg had doen
inslaan, der Spaansche, later Oostenrijksche bezittingen
de-par-deca. Het behoeft dus niet te verwonderen, dat
de Brabantsche leeuw steeds in populariteit gewonnen
heeft, dat de republiek van 1790, gelijk wij reeds boven
zagen, hem als Belgischen leeuw overneemt en dat het-
56) De bedoelde afbeeldingen zijn te vinden in het reeds geciteerde
â?¢werk van De Witte. Het is met dezen leeuw gegaan als met dien
van Holland, welke die der Generaliteit geworden is.
,G) De Witte torn. I pag. 167 seq. en plaat XX no. 420.