99
100
dat van Assendelft later gevierendeeld werd, zoude volgens
deze zelfde bron en eveneens volgens de Batavia Illustrata,
druk van 1685, folio 85b' en 975, ziju: een kruis, vergezeld
van 4 merletten in elk canton.
Gaan wij nu eens na, hoe het in werkelijkheid met
een en ander is gesteld geweest.
Voor en aleer ik echter daartoe over ga, merk ik op,
dat alle hierna aangehaalde zegels, terwijl zij aan de
oorspronkelijke charters hingen, door mij persoonlijk zijn
onderzocht. Ik schrijf dus niemand na en sta derhalve
voor de juistheid van het medegedeelde volkomen in.
Uit hun zegels nu bl ij kt, dat Barihout, here tot Assen delf t, â?¢
ia 1429, diens broer Dirck in hetzelfde jaar, Oeriji van
Assendelft, heer van Assendelft, in 1462, diens oudste
zoon Jan in 1478, Oerijt van Assendelft, heer van AssenÂ
delft, Eemskerck etc, ridder, in 1544 en Floris van
Assendelft, heer van Goudriaan etc. in 1534, die allen
het gevierendeelde wapen Assendelft-IIaarlem voeren,
daarbij als helmteeken hebben een paardekop met hals
tusschen 2 waterscheppen of hoosvaten met lange stelen.
Deze voorwerpen werden (wellicht nog heden?) gebruikt
door do bleekers, om het water uit de slooten te scheppen
en over het goed, dat te bleek lag, te sprenkelen. Zij
hebben op het eerste gezicht iets van sikkels met lange
stelen. Zij komen voor in het wapen der Dordrechtsche
familie Biertjes, zooals blijkt uit den lakafdruk van Maria
Biertjes, in 1758 te Dordrecht wonende, en wijzen volgens
den Heer G. Gips in Navorscher 1916 pag. 446 op het
bleekersvak der familie Biertjes, en inderdaad vond ik
Nicolaas Gerrit Biertjes, garenblijker te Dordrecht, kort
voor 22/11 1698 overleden. Eveneens kan men 2 van
deze voorwerpen afgebeeld zien op grafzerk n°. 6 in de
Grooto Kerk te Rotterdam, die het graf gedekt heeft
van Jan Jansz. Bleicker, die 4-9-1617 overleed.
Wij mogen dus wel veilig aannemen, dat de flambouwen
in het Armorial Général behooren veranderd te worden
in waterscheppen of hoosvaten en dus het helmteeken
van het gevierendeelde wapen van Assendelft is: â??een
paardekop met hals tusschen 2 waterscheppen of hoosÂ
vaten'.
De Batavia Illustrata zegt op folio 853, dat do heeren
van As.tendelft na hot huwelijk van Diderik, ambachtsÂ
heer van Assendelft, met Mabelia van Haarlem, hun
wapen met dat van de familie van Haarlem altijd ge
quartileerd gevoerd hebben en inderdaad Barihout en
Dirlc, de beide, oudste zoons uit dit huwelijk zijn de
eersten, die ik met het gevierendeelde wapen vond, doch
zij voerden dat eerst in 1429, terwijl zij nog in 1413
(nl. Barthout) en in 1405 (nl. Dirk) alleen het paard
voerden.
De zegels van de afstammelingen van Diderik en
Mabelia na 1429 vertoonen dan ook alle het gevierenÂ
deelde wapen Assendelftâ??Haarlem en daarbij als helmÂ
teeken den paardekop met hals tusschen de waterscheppen.
Do door mij gevonden zegels van vóór 1429 vertoonen
de wapenschilden zonder helm en dus ook zonder helmÂ
teeken.
Zooals reeds gezegd, beschrijven het Armorial Général
en de Batavia Illustrata het wapon van de familie van
Haarlem als een kruis, vergezeld van 4 merletten in
elk canton.
waarbij wij nog kunnen voegen die van Beatrix van
Assendelft, weduwe van Ghijsbert die Cock van Nerijnen
in 1595 en van Anna, vrouwe tot Assendelfft, douagière
van der Aa in 1620? Op al hunne zegels zien wij in de
kwartieren 2 en 3 het kruis vergezeld in elk canton
niet van 4 maar van 3 vogels, die meestal als merletten,
doch soms ook wel als gewone vogels of als zwanen
zonder pooten voorkomen.
Hieruit blijkt dus, dat het Armorial Général en de
Batavia Illustrata, die van 4 merletten spreken, het mis
hebben.
En zoeken wij nog eens verder in de groep kruizen,
die vergezeld zijn van vogels, dan vinden wij Willam
van Haerlem, ridder, in 1303 Egmondsch leenman,
Heijnric van Haerlem in 1376, diens broer Jan van
Haerlem, die in 1376 land aan de abdij van Egmond
schenkt, Aelbrecht Jacobsz. van Haerlem ook genoemd
Aelbrecht Jacobsz. die Vizelaer, in 1436, Anthonijs Ael
brechtsz. in 1469 schout van Schoorl, Anthonijs Ael
brechtsz. in 1475 schout van Rijnsburch en Wouter Buus,
ook Base genoemd, die in 1432 land onder Oastricum
van de abdij van Egmond in leen ontvangt, die allen
op hunne zegels voeren: een smal kruis, vergezeld in
elk canton van 3 merletten.
.Geen hunner zegels vertoont op het schild een helm
en dus blijkt niet, wat hun helmteekens waren, doch
de laatstgenoemde, n.1. Wouter Buus vinden wij nogÂ
maals vermeld in een charter van 13/6 1460, waarbij
hij hot land, onder Castricum gelegen, weder overdraagt
aan de abdij van Egmond. Aan dit charter hangt zijn
zegel, dat weder het vergezelde kruis vertoont en thans
daarbij als helmteeken.... dezelfde 2 waterscheppen
of hoosvaten, zooals wij die zoo even in het helmteeken
van het gevierendeelde wapen van Assendelft tegenÂ
kwamen.
Wij zien hieruit, dat deze 2 waterscheppen als helmÂ
teeken behooren bij een wapen, dat eeu kruis vergezeld
van 12 merletten vertoont, welk wapen gevoerd wordt
door iemand, die in Kennemerland gegoed was, ten
minste land aldaar te leen hield. En als wij nu zien,
dat dit zelfde wapen met kruis en 12 merletten gevoerd
wordt door personen van den naam van Haarlem en
wij diezelfde 2 waterscheppen tezamen met een paardeÂ
kop met hals zien fungeeren als helmteeken in de wapens
der descendenten van Diderik van Assendelft en Mabelia
van Haarlem, dan vermeen ik, dat wij als zeer waarÂ
schijnlijk mogen aannemen, dat het helmteeken van de
familie van Assendelft de samenvoeging is van het helmÂ
teeken van Assendelft, n.1. den paardekop met hals, met
dat van van Haarlem, n 1. de 2 waterscheppen of hoosÂ
vaten.
Het ronde bord volgens het schild tusschen een vlucht,
dat het Armorial Général als helmteeken van het wapen
van Haarlem aangeeft, ben ik nimmer tegengekomen.
Dat stappende paard (niet springend of klimmend,
maar speciaal stappend) komt veel voor in wapens van
personen, die in en om Haarlem gevestigd waren. Zoo
vond ik het behalve op de zegels van de leden der
familie van Assendelft op die van Claes Jan Bariouts
soenssoen in 1405, Bertout Dircz. in 1460 burgemeester
van Beverwijk, Dirc Olghersz. in 1403 schepen van
Beverwijk, Jacob Engbrechtsz. in 1482 schepen van
Haarlem, Alaerd Reyner Colijnszone, die in 1334- aan-
Edoch, wat zien wij op de zegels van alle hierboven
reeds genoemde leden van de familie van Assendelft,