267
268
item a Helmico Bentingh ... rte ion Sy ... e (onleesÂ
baar ... LXXI1 ffi.
en in de rekening van Johan van Arnhem van 1363:
item apud Helmicum Beniing in restantiis computati
...7ie .
Daarna komt hij niet meer voor.
Ook een Johan Bentinck komt in die rekeningen voor:
hij kan dezelfde zijn als de Johan met wien de stamÂ
reeks, zooals wij hiervoor aantoonden, thans bewijsbaar
aanvangt en die omstreeks 1325 geboren moet zijn.
Ook deze Johan immers was gegoed in de Dommer mark
bij Deventer en was bovendien blijkens de oorkonde
van 1385 verwant aan de van der Marssche â?? met
een lid waarvan hij ook in de Deventerrekeningen als
verwant voorkomt. De hem betreffende posten luiden n.1.:
in de rekening van G. van der Haselt van 1347:
onder de Uitgaven, item in crastino beati Lamberti
Henrico vigili equitanti supra Veeluwam ad Johannem
Beniing cum littera civitatis cum locatione equi.. . V s.
lllld.
in de rekening van Werner Groote van 1348:
onder de Uitgaven, primo Johanni Benting et Boberto
item a Stephano Benthinc de VIII jugeribus II honl
LXXXVIII roden .... X lib. XVII s. II d. i»)
I De communitate Aerde (= Aerdermark)
item a Stephano Benthinc de VII jugeribus .... VII lib.
De communitate Silvonden (= Silvoldermark) 19)
in primis a Henrico Benthinc de XXI1II jugeribus ....
XVIII lib.
item a Henrico Benthinc de VI jugeribus 1 hont....
Uil lib. XV s.
item a Stephano Benthinc de 111 jugeribus 1 hont....
II lib. VIII s. VI d.
. item a Henrico Benthinc de 1III jugeribus III hont....
UI lib. VI s. III d.
ten Merssche, Jacobo de Mermuden et aliis consanguinis
Stephani Roberti in pecunia â??maechzoene' etc. etc.
en in de Rekening van Ghelmer Reyners over 1348:
onder de Uitgaven, primo feria quaria post dominicam
Reminisere Roberto ten'Merssche Johanni Benting cum
eorum sociis de morte Stephani Roberti in pecunia dicta
â??Maechsoene', etc.
Hoe verleidelijk het nu ook lijkt om aan te nemen,
dat Helmich Bentinck (vermeld 1340, 1343, 1347, 1351,
1353) de vader is van Johan Bentinck (diens 2e zoon
uit zijn 2° huwelijk heette ook Helmich), bewezen is zulks
allerminst en tegelijk met Helmich leefden er nog 2
andere Bentinck's in dezelfde omgeving van welke Johan
eveneens kan afstammen.
Uit den post in de Deventer-rekening van 1347 zagen
wij zoo juist, dat Johan vermeld wordt als wonende
op de Veluwe. Hiervóór hebben wij aangetoond, dat
hij eerst kort voor 1360 in het schoutambt van Heerde
en'wel te Wapenvelde moet zijn gekomen, terwijl
blijkens de door P. N. van Doorninck uitgegeven SchatÂ
ting van den Lande van Gelre voor de Veluwe, welke
van 1326 moet dateeren, er in dat jaar nog geen BenÂ
tinck's op de Veluwe woonden.
Tusschen 1326 en 1347 (zie de Deventer-rekening)
moeten zij zich dus daar gevestigd hebben, doch in
een ander gedeelte dan Heerde-Wapenvelde, met de meeste
waarschijnlijkheid op de Veluwsche randen onmiddellijk
tegenover de streek Gorsselâ??Epseâ??Deventer. Wij
sloegen daarom eens de Domeinrekening der Veluwe op
van Johan van Bryenen en Wijnand Ridder over 1333J34
(Hertogelijk archief, A, 1, m.) en vonden daarin alleen
onder het Schoutambt van Voorst â??.dus tegenover
Gorsselâ??Deventer den naam Bentinck. Juist in de marÂ
ken gelegen aan de andere zijde van de IJssel als
Gorsselâ??Epseâ??Deventer vonden wij 2 Bentinck's, die
in 1333/34 daar gegoed waren.
Die inschrijvingen luiden onder het hoofd: â??Terrarum
divisionibus et venditionibus novis dicla vulgariter Nye
Vtslach':
Offxcio Voerst (dus in het ambt van Voorst) inpri
mis de communitate apud Tule (= Tuylermark)
in Oerde 20)
item Henrick Benthinc de VI hont.... XXXV s.
rui d.
In 1333/34 hadden Steven en Hendrik Bentinck dus
in ontginning ruim 52 morgen 7 hont land in de marÂ
ken tegenover Deventerâ??Gorssel gelegen en waar Johan
Bentinck's oudste zoon uit zijn le huwelijk Steven
genoemd werd, daar is het zeer wel mogelijk, dat de
Steven Bentinck van 1333 de vader is van Johan.
Nauwkeurig onderzoek in de oudste domein-rekeninÂ
gen, cameraars-rekeningen, tijnsrollen enz. naar Steven,
flenrick en Helmich (1333â??1363) kunnen meer over
hen aan het licht brengen. Voor dezen tijdroovenden arbeid
ontbrak ons voorhands de tijd en daarom meenden wij
£e kunnen volstaan met het tot dusver bijeengebrachte
bekend te maken.
Wij willen dit opstel niet beëindigen zonder nog iets
Igezegd te hebben over Arensberg (later Beeren
'camp), het stamgoed der Bentinck's bij Heerde â?? juister
bij Wapenvelde.
De eerste beleening ermede (voor Henrick Bentinck)
dateert van 1400, het goed wordt dan als volgt omÂ
schreven : Dat goet van Arensberge met sijnen tobéhoren
jiw den kerspel van Heerde gelegen voor een vijffmarck
leen, horende in mijns genedigen heeren hof f van Ermel.
In margine staat: vulgo tZaayhuys.
Latere beleeningen omschrijven de ligging nauwÂ
keuriger, n.1. in den kerspel van Heerde bij Hulsbergen.
Dat in 1400 de ligging bij het klooster Hulsbergen
niet vermeld is, komt doordat dit klooster eerst in 1407
|is gesticht. Het lag één uur boven Heerde bij Hattem,
dus bij Wapenvelde, en grensde aan Arensberg. Het is
juist Henrick Bentinck geweest, die op 20 Aug. 1407
ieen stuk grond schonk â?? n.1. 2 morgen land geheeten
Ellen hoorn â??om het klooster, dat eerst Hieronymus
berg heette, te stichten, op welke schenking de toeÂ
stemming volgde van Hertog Reinald en van Bisschop
iFrederik van Blankenheim. 21) Henrick Bentinck en
18) Het pond was verdeeld in 20 schellingen, de schelling in 12
grooten.
!0) In deze mark komen in 1333/34 betalingen voor wegens gronden
van Henrieus van der Zee en Johan van de Lathmer, families waarÂ
mede blijkens de deelingsoorkonde van 1385 de Bentinck's toen
,verwant waren.
2') De sinds lang niet meer bestaande mark Oerde, Noerde, lag
'waar later de Bergelermark lag, onmiddellijk tegenover Deventer.
Zie ook Cameraarsrekeningen: Insula uppen Oerde cf. Noert
marsch. Voor de ligging van al deze marken ten opzichte van
jGrorssel-Epse-Deventer verwijzen wij overigens naar de Markenkaart
van Gelderland.
-') De sohenkingsoorkonde en de bekrachtigingen van 1407 zijn
afgedrukt in Archief Aartsbisdom Utrecht, dl. II p. 247 e.v. Zie over