109
110
bepaaldelij k in de graafscha p Zutphen . Oo k hof heeren ,
die gee n landsheerlijk e mach t hadden , liete n dezelfd e
rechte n gelde n me t betrekkin g tot hunn e hoorigen , enz .
Daar het geta l hoorig e goedere n va n den herto g op de
Veluw e zee r groo t was , ware n voora l daar de inkomste n
uit die n hoofd e voo r hem va n belang . Keurmedige n nu
waren, kor t gezegd , hoorigen , die nie t mee r op he t
goe d woonden , waar zij gebore n waren , en ook nie t op
een ande r hoori g goe d van denzelfde n hofheer , alsmed e
de kindere n van keurmedig e vrouwen . Kamerlin g wa s
hij, wien s vade r hoori g wa s geweest , doc h wien s moede r
tot den stan d der ministeriale n had behoor d 2).
De bovengenoemd e hertogelijk e inkomste n werden , met
een aanta l andere , die hie r nie t ter zak e doen , geïnd
door den keurmeeste r op de Veluwe , wien s rekeningen ,
van 155 7 af, me n beschreve n vind t in de n gedrukte n
inventari s va n het archie f der Geldersch e Rekenkamer ,
blz. 401 en vlg . Gelijk aldaar in een noo t is uiteengezet ,
zijn die betalinge n langzamerhan d in onbrui k geraakt ,
zooda t me n er na 171 9 gee n spoo r mee r van vindt ,
hoewe l het amb t van den keurmeeste r voo r de boven Â
bedoeld e ander e betalinge n is blijve n bestaa n tot 1795 .
Dat die keure n enz . nie t doo r den rentmeeste r van alle
Veluwsch e domeinen , maar doo r ee n afzonderlijke n
ambtenaa r werde n geïnd, houd t verban d me t het feit ,
dat zij onde r de hertoge n ui t he t hui s van Egmon d
verpan d zijn geweest . Na de lossing , waarto e de reÂ
geerin g va n Karei V in 155 0 is overgegaan , heef t me n
er aanvankelij k den rentmeeste r va n de Veluwsch e
domeine n me e belast , maar dez e heef t het vermoedelij k
te druk geha d om de noodig e nasporinge n voo r die
veela l moeilij k te achterhale n poste n te doen , zooda t
in 165 7 beslote n is, ze wee r afzonderlijk^t e houde n en
en er, een ambtenaa r met . den â??titel keurmeeste r voo r te
benoemen .
In overeenstemmin g me t de instructie s voo r het domein
beheer , waaraa n de regeerin g te Brussel stren g de han d
hield, zijn de desbetreffend e rekeningposte n uitvoeri g
en duidelij k gesteld . In dat opzich t steke n zij gunsti g
af bij de (bovendie n slecht s sporadiso h bewaarde ) poste n
in ouder e rekeningen , waarva n een aanta l doo r de
pandhouder s zijn overgelever d in 1650 .
Om die rede n is dez e uitgaa f me t 155 0 aangevangen ,
waarbij ook is overwogen , dat de tweed e helf t der 16e
eeuw voo r een uitgaa f ten dienst e va n genealogisc h
onderzoe k va n belan g is, omda t dez e period e aanslui t
aan die , waarui t vel e kerkelijk e register s bewaar d zijn.
De publicati e bestaa t dientengevolg e ui t uittreksel s
1° uit de rentmeestersrekeninge n va n de Veluw e va n
die ove r 1549/155 0 to t die ove r 1656/1567 , 2° uit de
keurmeestersrekeningen , van die ove r 1557/5 9 af. Daarbij
word t verweze n naar de nummer s van de n gedrukte n
inventari s Rekenkamer . Voo r genealoge n 'belangrij k
kunne n die rekeningposte n zijn, omda t er bij benaderin g
de datu m en in de meest e gevalle n de plaat s van he t
overlijde n van een aanta l persone n uit blijkt en bovendie n
het fei t of zij al of nie t gehuw d zijn gewees t en in
enkel e gevallen , wie hunn e erfgename n waren . Daar
allee n op die gegeven s gele t is, zijn slecht s kort e uit Â
treksel s genomen .
2) Zi e De Blécourt, Kort Begrip , Bewijsstukke n II , blz . 244 , waa r
een uittrekse l ui t ee n de r voo r dez e uitgaa f gebruikt e rekeninge n is
gegeven .
Wat de dateerin g betreft , mer k ik het volgend e op .
Slecht s bij uitzonderin g vind t me n in den rekeningpos t
den datu m van het overlijden . De data , die (veela l in
margine ) vermel d worden , zijn die, waaro p de rentmeeste r
(keurmeester ) met de erfgename n een overeenkoms t heef t
gesloten , meesta l den verkoo p van de keu r aan die erfÂ
gename n inhoudend e 3 ). De desbetreffend e akt e wer d
steed s als bijlag e bij de rekenin g overgelegd , maar belaa s
zijn daarva n uit het behandeld e tijdvak allee n bewaar d
die uit de jaren 1571/72 , 1572/7 3 en 1574/75 . Zi j ver Â
melden , binne n welke n tijd, vóór het tot stan d kome n
van de overeenkomst , de persoo n is overleden , en zijn
dus van belan g voo r de dateering . Intussche n blijkt uit
die bewaard e akten , dat het overlijde n bijna altijd binne n
het jaar heef t plaat s gevonden . W e moge n du s we l
aannemen , dat de in dez e uitgaa f tussche n haakje s geÂ
plaatst e datum , waarmed e die va n de overeenkoms t
bedoel d is, in den rege l nie t late r val t dan ten hoogst e
een jaar na het overlijden .
Bedenkelijke r is, dat in vel e gevalle n in het gehee l
gee n datu m genoem d is. De begin - en einddat a van de
rekening , [di e er da n bij vermel d zijn,] geve n onge Â
twijfel d eeni g houvast , maar me n moe t er toc h me t
reserv e gebrui k van maken .
Tenslott e vermel d ik, dat enkel e posten , waarin gee n
name n voorkomen , zijn weggelaten , da t daarentege n
hier en daar een teekenend e bijzonderhei d is vermeld ,
die buite n het kade r valt . Herhalinge n van denzeltde n
post ingeva l va n wanbetalin g zijn evenmi n vermeld .
Die wanbetalin g von d som s zijn gron d in- een protest ,
waaronde r bijv. dit we l voorkwam , dat een in Overijsel
of he t Nederstich t geboren e sind s den overgan g va n
Gelderlan d aa n Karei V nie t uitheemsc h mee r ko n
worden'genoemd . Di t logisch e protes t plach t de RekenÂ
kamer nie t te aanvaarden . Da t in de poste n de keurÂ
medige n verr e in de minderhei d zijn, zal de genealoo g
al evenmi n betreure n als de keurmeeste r destijds , aanÂ
gezie n dez e doorgaan s arm e en onaanzienlijk e .liede n
waren. He t kostt e vee l moeite , ze op te sporen .
MARTENS.
Inv. 4105. Rekening van den Keurmeester van 13 Juli
1549â?? 12 Juli 1550.
Fol. 85 . Ee n vrouwe , geheite n Lubbeken, weduwe
Henrich Wilhemsz, tho e Doirnspick , die vuytheymsc h
ende gestorven , end e wa s van Emze *) bij Campe n ... .
Fol. 86. (25 Maart 1560) . Noc h ontfange n van Aelbert
Gelmers, th o Aepeldoorn , wellick e zijne huysfrouwe
vuytheemsc h end e gestorve n is ... .
Fol. 86 . Noc h ontfange n va n Engbert Nyemants,
woenachtic h in den Ampt e van Heerde , welli x huysz
vrouwe uytheemsc h ind gestorve n ... .
Fol. 85 . Int amp t van Ep e is gestorve n Lamme Gerits
huysfrouwe, vuytheemsc h ... .
Inv. 4106. Rekening van den Keurmeester van 13 Juli
1550â?? 12 Juli 1551.
Fol. 11 verso , üem laeste n dac h van Aprill ontfanghe n
van Jan Henrichsz in den Amp t van Doernspijc k end e
3) Bi j belmundigen : verkoo p va n de halv e erfenis . Bi j nalaten Â
schappe n va n mensohe n zonde r erfgename n kom t natuurlij k gee n
overeenkoms t te pas .
') Bedoel d ii Enze (Ens ) op Sohokland ,